Aankomende juni opent het eerste Erik Scherder Huis in Amsterdam: een plek waar jongeren met hersenletsel samenwerken aan nieuw perspectief in hun leven. Hierbij maakt mede-initiatiefnemer prof. dr. Erik Scherder dankbaar gebruik van resultaten uit onderzoeken van het Nederlands Herseninstituut. Zo volgt hij bijvoorbeeld het werk van de Levelt Groep, die zich onder meer richt op neuroplasticiteit, op de voet. “Wij bouwen op het prachtige onderzoek van Christiaan Levelt en zijn collega’s”, aldus Scherder zelf.
“Al mijn hele leven houd ik me bezig met revalidatieprocessen. Om mensen met niet-aangeboren hersenletsel te helpen in hun revalidatie, maak ik gebruik van inzichten op het gebied van neuroplasticiteit – oftewel de trainbaarheid van de hersenen”, vertelt Scherder. Met het opzetten van Erik Scherder Huizen biedt de Amsterdamse neuropsycholoog in samenwerking met het Daan Theeuwes Fonds jongeren met niet-aangeboren hersenletsel perspectief. Een jaar lang bezoeken de jongeren het Erik Scherder Huis vijf dagen per week om hier cognitieve trainingen te volgen. Maar ook fysieke training, door samen te sporten, is een belangrijk onderdeel van het programma. “Natuurlijk bekijken we samen met elk individu in hoeverre sporten mogelijk is”, legt Scherder uit. “Maar vaak kunnen ze veel meer dan ze zelf denken. Het gaat er vooral om dat je constant moeite doet en het brein blijft uitdagen. Doe je dit niet, dan vermindert de conditie van synapsen (punten waarop neuronen met elkaar communiceren, red.) die nog in het beschadigde brein aanwezig zijn, waardoor je op den duur steeds minder functioneert.”
“If you don’t use it, you lose it”, beaamt prof. dr. Christiaan Levelt van het Nederlands Herseninstituut. Als groepsleider van de Levelt Groep kent hij als geen ander het belang van het actief houden van het brein. “Hersencontacten die niet gebruikt worden, kan je kwijtraken. Terwijl je bij alles wat je leert of onthoudt nieuwe hersencontacten aanmaakt.
“Onderzoek Nederlands Herseninstituut is fundamenteel”
Doordat hierbij sprake is van fysieke veranderingen in het brein, zou je kunnen stellen dat bij dit alles sprake is van plasticiteit. Hoewel de mate van plasticiteit bij jonge kinderen het grootst is, tijdens de zogenaamde ‘kritische periodes’, blijf je je leven lang in staat om neuroplasticiteit ‘op te wekken’. Bijvoorbeeld door simpelweg aandacht voor iets te hebben en je hierop te concentreren. Aandacht zet namelijk additionele mechanismen in werking die de plasticiteit van je brein verhoogt”, legt Levelt uit. Waarop Scherder reageert: “Dit soort inzichten, die uit onderzoek van het Nederlands Herseninstituut komen, zijn fundamenteel voor de werkwijze in de Erik Scherder Huizen.”
“Hier bieden wij jongeren met hersenletsel een verrijkte omgeving waarin constant de prikkels aanwezig zijn die ze nodig hebben”, vervolgt Scherder. “Zo creëren we samen nieuwe perspectieven voor deze mensen. Dat betekent concreet gezien dat we aan het eind van ieder individueel traject een werkplek hebben gevonden: of het nu om een betaalde baan of vrijwilligerswerk gaat. Het belangrijkste is dat die nieuwe werkplek ook een verrijkte omgeving vormt. Dan is de kans op een terugval zo klein mogelijk wanneer een deelnemer het Erik Scherder Huis verlaat. Overigens blijven we contact houden en de voortgang van elk individu ook ná het traject in de gaten houden. Verder willen we ook een soort loketfunctie bieden voor iedereen die met hersenletsel thuis of in een zorginstelling zit. Want hoe mooi het initiatief ook is, we hebben helaas niet de capaciteit om iedereen een compleet traject te kunnen bieden. Maar omdat iedereen de kans op een beter toekomstperspectief verdient, willen we niemand buitensluiten.”
Tekst en foto: Wout Bekhuis